ហេតុអ្វី បានជាច្បាប់ចែងថា មិនបាច់ដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” ក៏បានបែបនេះ?
ការចែងបែបនេះ គឺដើម្បីកំណត់ឲ្យបានច្បាស់ថា ការរក្សាសិទ្ធិ គឺជាសិទ្ធិស្វ័យប្រវត្តិ មានន័យថា រាល់ស្នាដៃទាំងអស់ត្រូវតែទទួលបាននូវការការពារពីច្បាប់ ដោយមិនចាំបាច់ត្រូវបំពេញបែបបទអ្វី ឬត្រូវចុះបញ្ជីអ្វីទាំងអស់ (មាត្រា ៣៨ នៃច្បាប់ ស្តីពីសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល)។
តាមពិត កាលពីមុន ច្បាប់នៅប្រទេសមួយចំនួន ជាពិសេស សហរដ្ឋអាមេរិក មានចែងតម្រូវជាចាំបាច់ថា ទាល់តែមានដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” ហើយមានការចុះបញ្ជីត្រឹមត្រូវ ទើបស្នាដៃមួយអាចទទួលបាននូវការការរក្សាសិទ្ធិបាន។ ក៏ប៉ុន្តែ ក្រោយមកអនុសញ្ញាអន្តរជាតិសំខាន់ៗមួយចំនួន ដូចជា អនុសញ្ញាក្រុងប៊ែន (Berne Convention 1886) និងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីកម្មសិទ្ធិបញ្ញា របស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក (Agreement on Trade Related Aspects of Intellectual Property Rights 1994 ហៅកាត់ថា TRIPS) បានកំណត់ថា ការរក្សាសិទ្ធិត្រូវតែជាសិទ្ធិស្វ័យប្រវត្តិ ហើយប្រទេសជាហត្ថលេខីទាំងអស់ ត្រូវតែសម្របច្បាប់ជាតិរបស់ខ្លួន ឲ្យត្រូវនឹងគោលការណ៍នេះ ដោយមិនត្រូវចែងតម្រូវថាទាល់តែបំពេញបែបបទចុះបញ្ជី ឬត្រូវដាក់និមិត្តសញ្ញា ទើបទទួលបានការរក្សាសិទ្ធិទេ។
កម្ពុជា គឺជាប្រទេសហត្ថលេខី នៃកិច្ចព្រមព្រៀងស្តីពីកម្មសិទ្ធិបញ្ញា របស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក ដូច្នេះ ហើយបានជាច្បាប់ ស្តីពីសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ចែងថា “រាល់ស្នាដៃទាំងអស់ត្រូវទទួលបាននូវកិច្ចការពារពីច្បាប់ ជាស្វ័យប្រវត្តិ” ដោយគ្រាន់តែត្រូវបំពេញតាមលក្ខខណ្ឌចាំបាច់តែ ២ប៉ុណ្ណោះ។
លក្ខខណ្ឌទីមួយ ស្នាដៃនោះត្រូវតែមានទម្រង់ណាមួយជាក់លាក់ មិនមែនគ្រាន់តែជាគំនិតអរូបិយ ឬគ្រាន់តែជាការស្រមើស្រមៃ។ តាមមាត្រា ៣ នៃច្បាប់ ស្តីពីសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល ទម្រង់ជាក់លាក់នៃស្នាដៃ ដែលត្រូវទទួលបាននូវការការពារពីច្បាប់ គឺអាចជា ៖
- ការនិពន្ធ៖ សៀវភៅ, បទភ្លេង, ចម្រៀង, ប្រលោមលោក, ភាពយន្ត
- ការសម្តែង៖ ការសម្តែងរបាំ ឬការប្រគំតន្រ្តី
- ការផ្សាយជាសំឡេង, រូបភាព ឬឯកសារនានា តាមវិទ្យុ ឬ ទូរទស្សន៍ ។ល។
សរុបមកវិញ រាល់ស្នាដៃទាំងឡាយណា ដែលមានទម្រង់ជាក់លាក់ ហើយជាស្នាដៃដើម ដោយមិនចម្លងពីគេ ត្រូវទទួលបាននូវការការរក្សាសិទ្ធិដោយស្វ័យប្រវត្តិ ដោយមិនតម្រូវឲ្យមានការចុះបញ្ជី ឬដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” នោះទេ។
អ្នកនិពន្ធ ឬក៏ម្ចាស់សិទ្ធិ បើសិនជាចង់ធ្វើ អាចសុំចុះបញ្ជី ដើម្បីតម្កល់ស្នាដៃរបស់ខ្លួន ទុកនៅក្រសួងវប្បធម៌និងវិចិត្រសិល្បៈ ឬដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” សម្គាល់ស្នាដៃរបស់ខ្លួនឯងបាន។ ប៉ុន្តែ នេះជាសិទ្ធិ មិនមែនជាកាតព្វកិច្ចត្រូវតែបំពេញនោះទេ។
គួរបញ្ជាក់បន្ថែមថា អ្វីដែលបានរៀបរាប់ខាងលើនេះ (សិទ្ធិស្វ័យប្រវត្តិ) ទាក់ទងតែនឹងការរក្សាសិទ្ធិ (សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល) ប៉ុណ្ណោះ។ ចំពោះកម្មសិទ្ធិឧស្សាហកម្មវិញ ដូចជា ការរកឃើញ ឬការច្នៃប្រឌិត ដែលតាមភាសាច្បាប់ហៅថា “តក្កកម្ម” (ជាភាសាបារាំង Brevet), រូបគំនូរឧស្សាហកម្ម និងសញ្ញាពាណិជ្ជកម្ម ជាដើម ចាំបាច់ត្រូវតែមានការចុះបញ្ជី ដើម្បីទទួលបាននូវវិញ្ញាបនបត្រសម្គាល់ ទើបអាចទទួលបាននូវការការពារពីច្បាប់ដោយពេញលេញបាន។
តាមច្បាប់ ស្តីពីប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម, វិញ្ញាបនបត្រម៉ូដែលមានអត្ថប្រយោជន៍ និងគំនូរឧស្សាហកម្ម (អនុម័តឆ្នាំ២០០២) ការចុះបញ្ជីសុំប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម (ឬ Brevet) ត្រូវធ្វើនៅនាយកដ្ឋានទទួលបន្ទុកចុះបញ្ជី ដែលស្ថិតនៅក្រោមក្រសួងឧស្សាហកម្ម។ ប្រកាសនីយបត្រនេះមានសុពលភាព ២០ឆ្នាំ គិតពីថ្ងៃចុះបញ្ជី ហើយដើម្បីរក្សាសុពលភាពនេះ ម្ចាស់តក្កកម្មត្រូវបង់កម្រៃប្រចាំឆ្នាំ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ។
ចំពោះការរក្សាសិទ្ធិ បើទោះបីជាច្បាប់មិនតម្រូវឲ្យដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” ក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែ សម្រាប់ម្ចាស់ស្នាដៃ ការដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” មានប្រយោជន៍ ក្នុងការជូនដំណឹងដល់សាធារណជនថា ស្នាដៃនេះ ស្ថិតក្រោមការរក្សាសិទ្ធិ ពីព្រោះ មានស្នាដៃខ្លះមិនស្ថិតក្រោមការរក្សាសិទ្ធិ ឬក៏ផុតរយៈពេលរក្សាសិទ្ធិ។ ដូច្នេះ ប្រសិនបើមិនមានដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” នៅពេលមានវិវាទ ចុងចោទអាចយកចំណុចនេះមកឆ្លើយដោះសារការពារខ្លួនថា ដោយសារមិនឃើញមាននិមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” គេក៏ស្មានថា ស្នាដៃនេះមិនមានរក្សាសិទ្ធិ ឬក៏ផុតរយៈពេលរក្សាសិទ្ធិ។ ដូច្នេះ បើសិនជាមានដាក់និមិត្តសញ្ញា “©រក្សាសិទ្ធិ” ច្បាស់លាស់ គេមិនអាចដោះសារថាមិនបានដឹងបានទេ។
ចំពោះការចុះបញ្ជីវិញក៏ដូចគ្នាដែរ បើទោះជាច្បាប់មិនតម្រូវឲ្យធ្វើក៏ដោយ ការយកស្នាដៃទៅចុះបញ្ជីតម្កល់នៅស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច វាមានប្រយោជន៍សម្រាប់ទុកជាភស្តុតាងបញ្ជាក់អំពីកម្មសិទ្ធិលើ ស្នាដៃ។
ប្រភពវិទ្យុបារាំងខេមរៈភាសា RFI
No comments:
Post a Comment